Z serii kultura zdrowego życia
Artykuł ten publikuję przede wszystkim dla dzieci i młodzieży oraz ich rodziców.
Ruch – motorem i źródłem życia.
Ruch – jedna z podstawowych cech wszystkich żywych organizmów. Dlaczego o tym zapominamy? Stan zdrowia społeczeństwa jest w opłakanym stanie. Lekarze biją na alarm. Niehigieniczny, pozbawiony ruchu tryb życia spowodował u nas dosłownie epidemię chorób układu krążenia. To dotyka dorosłych, ale dzieci i młodzież powinny przyjrzeć się dokładnie sobie. Spójrzcie na Wasze sylwetki, sprawdźcie swoją wydolność i przyznajcie się ile godzin spędzacie przed telewizorem i komputerem. Czy to jest sens życia? Nie. Ruch jest motorem, podstawą, źródłem życia – energii. Ruch, czyli aktywność ruchowa – ćwiczenia, turystyka, bieganie, gra w piłkę, jazda na rowerze, pływanie, taniec. Słowem każda, nawet najprostsza forma uprawiania sportu i rekreacji. W. Oczko – jeden ze słynnych polskich lekarzy powiedział:
“Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek, ale wszystkie leki razem wzięte nie zastąpią ruchu.”
Brak ruchu, czyli hipokinezja lub uboga aktywność ruchowa może być przyczyną upośledzonej motoryczności i wydolności fizycznej dziecka, co w konsekwencji odbija się niekorzystnie na sprawności funkcjonalnej układu krążenia. Dlatego też stosunkowo niewielkie, ale systematyczne, obciążenia wytrzymałościowe mogą doprowadzić do korzystnych zmian w układzie sercowo-naczyniowym. Ćwiczenia fizyczne to jedyny rodzaj aktywności, który daję nam więcej energii, niż zostało nań zużyte. Już krótki spacer od czasu do czasu wpływa korzystnie na nasz organizm i sprawność. Lepiej jednak przejść jednorazowo dłuższy dystans, a jeszcze lepiej zażywać ruchu regularnie i to tak intensywnie, żeby zrobiło się nam gorąco. Dopiero wtedy uzyskujemy sprawność fizyczną: im więcej wymagamy od naszego ciała, tym silniejsze i odporniejsze się ono staje. Jest to z pożytkiem także dla naszej kondycji psychicznej. Niedomaganie fizyczne pogarsza samopoczucie, natomiast po zakończeniu ćwiczeń jesteśmy być może zmęczeni, ale za to w dobrym nastroju. Organizm pozbawiony konieczności wykonywania ćwiczeń ruchowych jest przemęczony, niemrawy i ogólnie mało wydolny. Wśród młodzieży szkolnej co 3-4 uczeń wykazuję odchylenie od prawidłowego stanu zdrowia. Plagą staję się coraz częściej występujące u dzieci i młodzieży wady postawy ciała. W ostatnich latach szczególnie pojawiło się zjawisko tak zwanych “chorób cywilizacyjnych”. Coraz częściej medycyna staję się też problemem chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży. Jednym z najważniejszych czynników powodujących “choroby cywilizacyjne” jest zmniejszona aktywność ruchowa człowieka, siedzący tryb życia, hipokinezja i jej następstwa, a także brak kontaktu z przyrodą i nadmierne przeciążenie układu nerwowego.
Rozwój zaburzeń i chorób, którym sprzyja współczesna cywilizacja dokonuję się powoli. Choroby te ujawniają się często dopiero w wieku dojrzałym w postaci ciężkich i groźnych dla życia objawów, jak: zawału, wylewu krwi do mózgu, choroby wieńcowej serca, zarostowych zmian w tętnicach kończyn dolnych, miażdżycy, cukrzycy itp. Wiele tzw. “chorób cywilizacyjnych” zaczyna się dość wcześnie, często w pierwszej dekadzie życia. Tak więc starzejemy się szybciej niż poprzednie pokolenia, a stan zdrowotny naszego społeczeństwa jest niezadowalający.
Problem profilaktyki “chorób cywilizacyjnych”, za pomocą wzmożonej aktywności ruchowej, zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych, jest dziś szeroko dyskutowany przez lekarzy, pedagogów, psychologów i wychowawców fizycznych. Zwiększona i systematyczna aktywność ruchowa człowieka może łagodzić bądź usuwać występowanie wielu czynników chorobotwórczych. Przywrócenie pracy fizycznej, uprawianie sportu i turystyki, rekreacji fizycznej, zintensyfikowane wychowanie fizyczne, a także wielka aktywność ruchowa w formie codziennych dawek profilaktycznych staję się dzisiaj koniecznością.
To jakim staję się dojrzały człowiek zależy od wielu czynników, które determinują, stymulują i modyfikują jego osobniczy rozwój, sprawność i zdrowie. Są to czynniki genetyczne oraz czynniki zewnątrzpochodne – środowiskowe, społeczno – ekonomiczne oraz styl życia człowieka,w tym także jego aktywność ruchowa. Ruch działa na organizm tym efektywniej, im człowiek jest młodszy. Przesadna ochrona dzieci i młodzieży przed działaniem czynników środowiskowych oraz niedobór ruchu mogą doprowadzić do obniżenia i upośledzenia odporności biologicznej. Wysiłek fizyczny jest podstawową potrzebą człowieka. Organizm ludzki został stworzony do aktywności fizycznej, pozbawiony jej degeneruje się. Unikając ćwiczeń funkcjonujesz poniżej swych możliwości i nie żyjesz pełnią życie. Mało wysportowane ciało wykorzystuje jedynie 27% dostarczonej mu energii, tylko regularne ćwiczenia mogą podnieść ten niski poziom do ponad 56%. Zwiększona sprawność przyda się w wielu dziedzinach życia. Praca staję się mniej męcząca, a czas wolny przyjemniejszy. Lepsza wydolność organizmu oznacza również większą odporność na choroby, a co za tym idzie przedłużenie zdrowego, aktywnego życia i opóźnienie oznak starzenia.
W sensie fizjologicznym wszystkie narządy Twojego ciała odniosą korzyści z regularnego wykorzystania ćwiczeń. W zależności od ich rodzaju oraz stopnia trudności mięśnie mogą zwiększyć swoją objętość, siłę, twardość, wytrzymałość i elastyczność wraz z poprawą refleksu i koordynacji ruchowej.
Regularne ćwiczenia wydatnie zmniejszają również ryzyko chorób serca, ponieważ w ich wyniku zwiększa się jego siła, wytrzymałość i wydolność. Podczas energetycznego wykonywania ćwiczeń sprawne serce pompuje na minutę około 25% więcej krwi niż serce osoby o słabej kondycji fizycznej. Serce osoby sprawnej fizycznie wykonuje 60-70 uderzeń na minutę, serce osoby niedbającej o wykonywanie ćwiczeń 80-100. W aktywnych tkankach tworzy się więcej drobnych naczyń krwionośnych, przez co poprawia się zaopatrzenie w składniki odżywcze i tlen.
Ćwiczenia przyczyniają się do spalania nadmiaru tłuszczu i zredukowania złogów tłuszczowych w tętnicach, a tym samym do zmniejszenia ryzyka wystąpienia zakrzepicy. Wykonywanie odpowiednich ćwiczeń zwiększa również wydolność układu oddechowego. Wzrasta pojemność życiowa płuc (ilość powietrza wciąganego przy jednym wdechu) oraz ich wentylacja (ilość powietrza wciągana w danym czasie), a także poprawia się wydajność wymiany gazowej.
Korzyści odnosi też układ nerwowy, ponieważ lepiej reaguje na bodźce i reakcje, te stają się bardziej skoordynowane.
Osoba z dobrą kondycją fizyczną szybciej powraca do zdrowia, lepiej znosi zmęczenie, zużywa mniej energii na różne czynności fizyczne, lepiej sypia, ma korzystny wygląd i czuje się zdrowsza. Wykonywanie ćwiczeń pomaga również przezwyciężyć pewne negatywne przyzwyczajenia, takie jak palenie papierosów, brak umiarkowania w jedzeniu i piciu. Pod wpływem wysiłku fizycznego zachodzą także inne zmiany w układzie sercowo-naczyniowym, są to zmiany przystosowane do pracy fizycznej. Zmiany te mogą działać zapobiegawczo wobec wielu schorzeń, a szczególnie takich jak:
- Choroby wieńcowej serca i jej powikłaniom,
- chorobie nadciśnieniowej,
- zmianom zrostowo – zakrzepowym w naczyniach mózgowych,
- powikłaniom naczyniowym w cukrzycy,
- żylakom kończyn dolnych,
- chorobie Bürgera,
- niedokrwistość pokrwotocznej i zaburzeniom z niedoboru żelaza.
Kondycja biologiczna i sprawność fizyczna społeczeństwa polskiego nie jest dobra. Niedostateczna aktywność ruchowa jest najczęściej wymieniona jako jeden z głównych czynników ryzyka nękających nas “chorób cywilizacyjnych”. Rzecz cała zaczyna się w rodzinie i szkole. Jeżeli dziecko od samego początku nie znajduje ostatecznego wsparcia/przykładu wśród swych najbliższych, a następnie w szkole nie uczestniczy w zajęciach, powoli wzrasta w stan hipokinezji. Każde małe dziecko, aby należycie się rozwijało powinno być aktywne fizycznie przez parę godzin dziennie, najlepiej na otwartej przestrzeni, powinien to być ruch urozmaicony. Tylko wtedy dziecko polubi ruch i będzie umiało wpleść go w swoje życie.
RUCH – WSZYSTKO, CO UCZYNI WAS SPRAWNYMI.
Apel dla rodziców – dbajcie o sprawność swoich dzieci już od najmłodszych lat, a będzie to procentowało w przyszłości. Nie zabraniajcie im jakiejkolwiek formy ruchu, a będą silniejsze i odporniejsze. Niech uprawiają sport dla zdrowia i tężyzny fizycznej.
Ze sportowym pozdrowieniem